Nghĩa tình đồng đội

Cũng vì thế mà từ rừng sâu hiểm trở cho đến vùng đồng bằng, ven biển… có hàng nghìn đồng chí, đồng đội của ông đã chiến đấu và anh dũng hi sinh. Đến nay phần lớn đã được cất bốc đưa về nghĩa trang nhưng vẫn còn không ít liệt sĩ chưa được tìm thấy hoặc có đồng chí đã đưa về nghĩa trang nhưng chưa được báo tin cho gia đình biết để thăm viếng. “Đó cũng là nỗi trăn trở canh cánh trong lòng những người lính còn sống như chúng tôi và gia đình có người thân hi sinh còn nằm lại trên mảnh đất này. Cũng vì lẽ đó mà tôi tự nguyện tham gia chương hành động của Hội Chiến sĩ Thành Cổ Quảng Trị năm 1972 tìm kiếm thông tin liệt sĩ để cung cấp cho cơ quan chức năng và tham gia tìm kiếm, góp phần tri ân đồng đội, xoa dịu nỗi đau của gia đình, thân nhân các liệt sĩ”, ông Các tâm sự.

Từ năm 2014 đến nay, ông Các đã tham gia tìm kiếm và cung cấp thông tin được 7 trường hợp liệt sĩ. Nhờ tấm lòng của ông mà các liệt sĩ đã được tìm thấy, được xác minh danh tính và đưa về nghĩa trang an táng hoặc báo tin cho thân nhân đưa về quê. Ông Các cho biết, chừng nào sức khỏe còn cho phép ông sẽ vẫn tiếp tục hành trình tìm kiếm, cung cấp thông tin và trực tiếp hỗ trợ cơ quan chức năng, gia đình thân nhân tìm kiếm hài cốt liệt sĩ. Còn đối với ông Nguyễn Sĩ Hữu, ở thôn Mai Đàn, xã Hải Lâm, huyện Hải Lăng thì việc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, cung cấp thông tin liệt sĩ đã được ông thực hiện từ hàng chục năm nay.

Năm 1972 ông Hữu thoát ly tham gia du kích xã Hải Lâm, làm công tác dẫn đường cho bộ đội ta tiến đánh Thành Cổ Quảng Trị. Sau khi giải phóng, ông trở thành cán bộ cốt cán của xã Hải Lâm. Ngay năm 1976, ông cùng đoàn viên, du kích xã ra quân tìm kiếm và quy tập về nghĩa trang liệt sĩ xã hàng trăm hài cốt liệt sĩ trên địa bàn. Chuyển qua nhiều vị trí công tác khác nhau nhưng hơn 40 năm qua, ông vẫn nhớ như in từng địa danh đã từng quy tập liệt sĩ, nhớ rõ những thông tin liệt sĩ mà ông nắm được. Do đó hàng chục năm qua ông đã giúp nhiều đơn vị bộ đội từng chiến đấu trên chiến trường Quảng Trị tìm được chiến sĩ của mình, xác minh đúng danh tính và quy tập về nghĩa trang.

Trong số đó, có những liệt sĩ hết sức may mắn khi được ông “làm cầu nối” mà được thân nhân của mình tìm thấy. Ông Hữu kể, trường hợp liệt sĩ Trần Trọng Bình, quê ở xã Thanh Vũ, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình từng được ông tham gia đưa về an táng tại Nghĩa trang liệt sĩ xã Hải Trường. Năm 1993, mẹ của liệt sĩ Trần Trọng Bình ở Hà Nội vào nhờ ông tìm kiếm. Lục lại trí nhớ, sau 5-7 lần hẹn, cuối cùng ông nhớ ra và dẫn bà đến Nghĩa trang liệt sĩ xã Hải Trường tìm đúng phần mộ con trai bà. Hay như bà Thảo ở Đông Anh, Hà Nội ròng rã 20 năm tìm chồng đã hi sinh tại chiến trường Quảng Trị nhưng vô vọng. Ông Hữu kể, tháng 10/2014, bà Thảo tìm đến nhà ông cùng với một người đồng đội của chồng bà.

Đồng đội chồng bà Thảo kể, tháng 3/1972, đơn vị chiến đấu 2 ngày đêm ở xóm Nôổng, làng Thượng Xá, xã Hải Thượng, huyện Hải Lăng. Sau đó chồng bà Thảo hi sinh cùng một đồng chí khác, được đơn vị mai táng cạnh cây mít gần đồi có bàu nước. “Tôi xác định đó là bàu Năn Mai Đàn ở xã Hải Lâm. Hai ngôi mộ đó được tôi trực tiếp cất bốc về nghĩa trang liệt sĩ xã. Trong đó một ngôi có kỷ vật là 1 túi xắc cốt, ở trong có 1 ngòi bút Hồng Hà khắc chữ KN, ngày nhập ngũ, một cái lược kỷ niệm ngày cưới. Tất cả được chúng tôi bỏ vào tiểu sành đưa về nghĩa trang liệt sĩ xã, sau đó đưa về an táng trong khu mộ chưa biết tên ở Nghĩa trang liệt sĩ huyện. Nhưng cái khó là làm thế nào để xác định được đúng chồng của bà Thảo giữa rất nhiều ngôi mộ chưa biết tên khác”, ông Hữu kể. Sau đó, mọi người thống nhất dùng máy rà phế liệu để tìm mộ vì mộ của chồng bà có kim loại là cây bút Hồng Hà. Cuối cùng, ngôi mộ đã được xác định. Khi đào lên thì đúng là có những di vật như trên, trong đó có cây lược ghi đúng ngày cưới của hai vợ chồng.

Để chắc chắn, sau đó con trai bà Thảo vào xin mẫu răng liệt sĩ để làm xét nghiệm ADN và kết quả liệt sĩ đó đúng là chồng của bà Thảo. Lúc tìm được chồng, bà Thảo vỡ òa xúc động. Sau đó gia đình xin cất bốc hài cốt đưa về quê để tiện nhang khói. “Đến bây giờ tôi không thể nhớ đã cung cấp bao nhiêu thông tin liệt sĩ. Điều làm tôi mãn nguyện nhất là mỗi khi liệt sĩ được thân nhân, gia đình tìm được. Những lúc ấy tôi cảm thấy rất xúc động, hạnh phúc vô cùng. Những lần ghé thăm, những lá thư cảm ơn, thăm hỏi của các gia đình liệt sĩ gửi đến cho tôi cũng là niềm động viên, khích lệ để tôi tiếp tục hành trình đầy ân nghĩa này trong những năm tháng tới”, ông Hữu tâm sự.